Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 150
a caepa. Quare et odoratum habent per poros exhalationem
admittendo.
At sensus omnis, tactus est: et Ens hunc habens, dici insensatum
non
potest. Vinum in doleo floret, quando vites florent ut dixit
S.Athan. in def..
~ In lignis aridis sensus quoque reperitur, sed modicus, qui non
nisi
vermium generatione manifestatur: Dum calor activus nunquam
agendi oblitus,
agitat vivificatque particulam aliquam dispositam
magis. At in Foro Iulii saevo gelu
exsiccantur olivae; ac deinde germinare
stipites sicci visi sunt; quod admiratur Virgilius . Verum trabes
palmea cui pondus superponitur,
quasi dolens etiam sursum arcuatur,
contra molestiam ponderis. Praeterea omne lignum
vi inflexum
relictum sibi, redit ad positum suum, ergo sentit contrariam
positionem
inimicam sicut animal, evitatque. Si enim insensata foret,
remaneret
sicut ponitur: Lignum igni appositum stridet, ploratque
manifeste,
quia destruitur; et quidem modo suo, non nostro has
ostentant passiones. Lauri folia
effugiunt ignem et resistunt, inflectunturque
quasi serpentes contra calorem
infestum. Cum coelo
etiam habent consensum plantae.
~ Heliotropia quidem
perpetuo solem inspectat, vertitque comas
ab Oriente in Occidentem secum, et noctu
simul convoluitur, ita
quod mane ad Orientem conversa apparet. Heliotropiarum
genera
sunt multa; aliae humiles, quae flerem longum habent, granosumque;
aliae
unicum florem figuram solis refetentem; alia in Euphrate
nascitur sub aquis, quae
mane oriente sole educit comas super aquas,
et elevatur semper magis cum ipso sole
usque ad meridiem, et deinde
demittit paulatim fastigium usque ad vesperam: Et sole
sub
horizontem meante, sub aquas ipsa immergitur, et ad circulos
suos
revertitur. Plane haec indicia mirabilia sunt consensus rerum omnium
cum
omnibus.
~ Tiliae quoque, ulmi, salices, populi, et olivae, dum sol ab
aequatore
in Cancrum declinat, semper comas ad Boream flectunt; et sole a
Cancro
recedente vertuntur iterum in austrum latitudinis motum insequentes:
uti
heliotropiae et lupini longitudinis. Dicere quis posset,
ita evenire, quoniam sol ex
ipsarum neruis rectis attrahit continuo
vaporem recta extrorsum, propterea ad se
herbas istas perpetuo
spectare cogit; at absque sensu hoc non fit: nam foenicula
evidentibus,
rectisque donata nervis sic non vertuntur; et illae sectantur
motum
latitudinis, istae longitudinis, quapropter sensum consensumque
inter
coelestia terrestriaque Entis ponere decet; nam non modo Leo
et Gallus solaria sunt
animalia, sed herbae ac metalla cum coelo consensum
habent, ut magnes comprobat: et
lapis pleiadas numero et
dispositione in se notatas habens; et alius lunam, alii
alias stellas. Et
animal in India pennatum reperitur fusci coloris, quod tamen
crescente
Luna augetur calore, ita ut in plenilunio purpureum sit prorsus.